نقطهٔ مرکزی در گنبد‌ها را معمولا با نور شروع می‌کنند. در تذهیب هم معمولا در شمسه‌ها چنین حالتی ظاهر می‌شود و با رنگ طلا، مرکز نمایان می‌شود. در تفکر عرفانی نقطهٔ اول را که همان نقطهٔ پایانی سلوک عشقه‌هاست (بازگشت به مبدا برای سلوک مجدد) به نور تعبیر می‌کنند؛ چون در قرآن خداوند خود را نور می‌داند. این نور همهٔ عالم وجود را در‌برمی‌گیرد و از این رو برای دریافت آن، سیر در درون نیز لازم است. این سیر که جست‌و‌جویی به سوی حقیقت نور است در گردش عشقه(اسلیمی) به نمایش درمی‌آید. این مقام نمایش دهندهٔ همهٔ حقایق و وحدت آنهاست و تجرید نام دارد. در این مقام خبری از صفات ظاهری اشیاء نیست و هر چه آشکار می‌شود صرفا نور وجودی آنهاست. در تذهیب کلیهٔ عناصر و اجزاء بی‌نام هستند؛ چون همگی بیانگر یک حقیقت هستند. البته برای شناسایی آنها، افرادی برای گل‌ها اسم‌هایی قراردادی گذاشته‌اند مانند؛ لاله عباسی، لچک، ترنج،شمسه،... که هیچ‌کدام را خالقان اصلی تذهیب تعیین نکرده‌اند.
عکس اول: گنبد مسجد شیخ لطف‌الله در میدان نقش جهان اصفهان
عکس دوم: نمونه‌ای از شمسه در هنر تذهیب
📖آیین هنر آموزش نقاشی ایرانی
🖋️پرویز اسکندپور خرّمی