مراحل کلی میناکاری به این شکله:
اول، قلمکار مس رو برش می‌ده و ظرف مدنظر رو می‌سازه، دو حالت هم داره: یا سطح ظرف صافه یا برجستگی داره. مثل این دو تا بشقاب.
دوم، ظرف‌ها رو لعاب‌کاری می‌کنن.
سوم، ظرف‌های لعاب‌کاری می‌رن کوره تا لعاب با سطح مس اتصال قوی پیدا کنه. (دو ظرف بالا لعاب‌شده هستن).
چهارم، میناکارها روی سطح ظرف نقاشی می‌کنن.
پنجم، ظرف نقاشی شده باز هم می‌ره کوره تا نقش‌ها روی لعاب تثبیت بشن. بارها شده ازم پرسیدن با رنگ‌های میناکاری می‌شه روی چوب یا سطح‌های دیگه هم نقاشی کرد؟ نه نمی‌شه. برای اینکه رنگ‌های کوره تثبیت بشن باید دمای ۵۰۰ تا ۸۰۰ درجه رو ببینن؛ درنتیجه فقط فلز مس و نقره و طلا چنین تحملی دارن و هر زیرکار دیگه‌ای بره داخل کوره می‌سوزه.
خب حالا که یه شمای کلی از میناکاری پیدا کردین، انواع نقاشی روی ظرف میناکاری رو براتون توضیح می‌دم.
از اون‌جایی که میناکاری، هنر اصیل ایرانیه؛ پس طرح‌هایی که روی اون کشیده می‌شه، بهتره که همون طرحهای اصیل ایرانی باشه. البته هستند میناکارهایی که طرحهای دیگه‌ای کار می‌کنن، حتی خودمم اگر یادتون باشه یه تعداد زیورآلات با طرح غیرسنتی کار کردم، ولی به این نتیجه رسیدم اصالت کار از دست می‌ره و بهتره هر خلاقیتی هم می‌دم، از اصلش دور نشم.
حالا هنر اصیل ایرانی چیه؟ اون پست‌هایی که راجع‌به معرفی هنر ایرانی نوشتم رو احتمالا خوندین، ولی اگر نخوندین بازم یه توضیح مختصر و مفید، در حد همین پست می‌دم (قول بدین بعد برین اون پست‌ها رو بخونین، حیفه‌ها!).
طراحی سنتی، اسم کلیِ تمام طرحهای ایرانیه که به شکل‌های مختلف در کاشی‌کاری، فرش‌بافی، میناکاری، گچ‌بری و نواع هنرهای دستی دیگه به‌کار‌می‌ره.
طراحی سنتی ایرانی، سه بخش کلی داره:
- تذهیب (خودش دو بخش داره به نام‌های اسلیمی‌و ختایی)
- نگارگری (اشتباهی بهش می‌گن مینیاتور، ولی این کلمه فرانسویه)
- گل و مرغ
خب حالا یه میناکار براساس سلیقه می‌تونه هر کدوم از این‌ها رو یا همه‌ش رو روی ظرف پیاده کنه. البته ما از زمانی که وارد این هنر می‌شیم، متوجه می‌شیم که دو نوع میناکاری بازاری و حرفه‌ای داریم. خاطرتون هست که گفتم قلمکار دو نوع زیرکار برجسته و صاف درست می‌کنه! مینای بازاری که ارزون‌ترین نوع میناست، معمولا روی همین ظرف‌های برجسته انجام می‌شه و طرحهای اون ساده شدهٔ طرحهای تذهیبه (یعنی اسلیمی‌و ختایی).
مینای بازاری در لحظه نقاشی می‌شه و نیازی به طرح زدن قبلی نداره (نمی‌تونم با چند تا عکس مراحلش رو نشونتون بدم؛ چون طولانیه). این نوع کار مینا چون سریع‌تر انجام می‌شه و ترکیب رنگ کمتری داره، ارزون‌تره. درنتیجه همه‌جا بیشتر این نوع کار رو می‌بینید که برای مردم عادی و به عنوان سوغات اصفهان ارائه می‌شه. البته کلا هنر مینا گرونه و همون کار بازاریش هم برای قشر ضعیف انتخاب مناسبی نیست.
نقاشی در مینای حرفه‌ای شامل تذهیب و مینیاتور و گل‌و‌مرغ می‌شه. برای این نوع نقاشی معمولا ظرف‌های با سطح صاف انتخاب می‌شه، یا نوع برجستگی به‌صورت سفارشی و مطابق طرح انجام می‌شه.
پیاده کردن طرح دو حالت داره. اگر خیلی پیچیده نباشه و هنرمند حرفه‌ای باشه، اول رنگ زمینه رو می‌زنه (در اصطلاح، بوم‌زدن) و بعد با قلم چوبی طرح خودشو می‌تراشه و درنهایت رنگ می‌کنه. مثل این شکل:
اگر طرح پیچیده بود، پشتِ کاغذ طرح چاپی رو با یه مداد کامل سیاه می‌کنیم، بعد با خط‌کش مرکز بشقاب رو پیدا می‌کنیم و کاغذ رو روی بشقاب می‌چسبونیم و با چندبار کشیدن مداد روی خطوط کاغذ، طرح رو روی بشقاب پیاده می‌کنیم بعد کاغذ رو برمی‌داریم و طرح رو با رنگ سیاه دوباره می‌کشیم (در اصطلاح، قلم‌گیری)، بعد هم رنگش می‌کنیم. انواع رنگ‌آمیری هم ساده و پردازی و نقطه‌ایه.
سخت‌ترین قسمت مینا، بوم‌زدن یا رنگ زمینه‌س. حتما باید همهٔ سطح صاف و یک‌دست در بیاد، ردِ قلم مشخص نباشه و ضخامت رنگ هم نه نازک باشه نه ضخیم. اگر نازک باشه توی کوره سفید و کم‌رنگ می‌شه، اگر ضخیم باشه می‌سوزه و زبر و سیاه می‌شه. خلاصه که این قسمتش فقط و فقط با تکرار و تمرین به‌دست میاد.
سعی کردم از انواع طرحهای مینا عکس انتخاب کنم.
